Welkomswoord voor de herdenkingsbijeenkomst door burgemeester dr B.Ketteler.

Herdenking van de razzia d.d. 28-11-2008 in Apeldoorn

Geachte heer Disberg, geachte collega Wegman, geachte dames en heren, lieve jongens en meisjes, een paar dagen geleden, op 9 november 2008, hebben enkele van u deelgenomen aan de herdenkingsbijeenkomst in Rees en daarbij Joodse burgers en Nederlandse dwangarbeiders herdacht, die tijdens de heerschappij van de nationaalsocialisten om het leven zijn gekomen.  Helaas kon ik vanwege een andere afspraak niet persoonlijk deelnemen aan de bijeenkomst. Des te groter was mijn behoefte om de bijeenkomst van vandaag hier in Apeldoorn bij te mogen wonen.

Geachte heer Disberg, ik wil u dan ook graag van harte bedanken voor uw uitnodiging voor de herdenkingsbijeenkomst van vandaag.   

Bijna op de dag nauwkeurig vond hier in Apeldoorn 64 jaar geleden, op 2 december 1944, de grote razzia plaats.

Talloze burgers van de stad werden gedeporteerd en 850 van hen kwamen in het dwangarbeiderskamp van Rees, Bienen of Empel terecht. Wat in de daarop volgende maanden gebeurde, is voor velen tot op de dag van vandaag onbegrijpelijk.  De gedachte eraan vervult me met grote droefheid, met schaamte en ontzetting. 250 van de850 Nederlandse dwangarbeiders kwamen om het leven.

Vanaf deze plaats wil ik ook in het bijzonder de heer De Louter en de andere voormalige dwangarbeiders welkom heten, die deze vernietigende periode hebben overleefd en die vandaag met ons deelnemen aan deze herdenkingsbijeenkomst.  Sinds het einde van de oorlog in het jaar 1945 is er veel gebeurd, en niet alleen in Duitsland zijn veel dingen veranderd. Het land heeft zijn verantwoordelijkheid voor het verleden genomen en zich tot een stabiele democratie ontwikkeld. Bijna 20 jaar gelden werden de beide Duitslanden eindelijk weer herenigd. Des te belangrijker is het om ook achterom te kijken naar het verleden en de herinnering levendig te houden aan datgene wat in de Tweede Wereldoorlog met de mensen is gebeurd. Het aantal mensen dat die periode zelf heeft meegemaakt, neemt voortdurend af. Herinneringen worden langzaam maar zeker tot geschiedenis, een geschiedenis die onze betrokkenheid vraagt.   

In het kader van de bijeenkomst van vandaag herdenken we alle mensen, die onder anderen naar Rees werden gedeporteerd en daar onder onmenselijke omstandigheden moesten leven en werken.  Met gedenktekens en gedenkborden zoals die hier in Apeldoorn of in Rees bij het busstation of in Bienen bij de kerk zijn aangebracht, worden we continu herinnerd aan de droevige gebeurtenissen van onze gemeenschappelijke geschiedenis, om er op die manier voor te zorgen, dat de herinnering levend blijft.

Het verleden toont ons hoe waardevol vrijheid, democratie en de mensenrechten zijn, en dat het noodzakelijk is om telkens weer op te komen voor de inachtneming en de realisering daarvan.

De Duitse dichter Gotthold Ephraim Lessing heeft ooit gezegd: “Het verleden moet het geheugen niet belasten maar de geest verlichten.”

In die zin worden we, dames en heren, opgeroepen om niet aleen naar het verleden maar ook naar de toekomst te kijken en ons onvoorwaardelijk in de zetten voor het behoud van de wereldvrede, de vrijheid en de menselijke waardigheid.  We moeten het bewustzijn van de toekomstige generaties scherpen met betrekking tot recht en onrecht, tolerantie en de onschatbare waarde van het leven van elk individu, de waardigheid en het recht van vrijheid van elk individu.  Ik hoop dat uit het huidige herdenken een nadenken en uiteindelijk ook een vooruitdenken ontstaat, waardoor de wereld en de mensen in de toekomst de verschrikkingen bespaart blijven, die elke oorlog met zich meebrengt. Gedenkdagen zoals deze zullen ook de komende generaties een beeld geven van het verleden en voor hen een waarschuwing zijn. Ze moeten echter ook een oproep zijn om de rechten en vrijheden van elk individu te verdedigen, om op die manier onze maatschappij als geheel te beschermen. Zulke verschrikkelijke gebeurtenissen, zoals ze in de Tweede Wereldoorlog hebben plaatsgevonden, mogen zich nooit meer herhalen. 

Geachte dames en heren, tot slot wil ik graag iedereen bedanken die een bijdrage heeft geleverd aan het tot stand komen van de herdenkingsplechtigheid van vandaag en wens ik iedereen verder een goed en waardig verloop van deze bijeenkomst toe.