Na twee jaar geen tocht te kunnen organiseren, kon de organisatie dit jaar wel de brieven de deur uit doen en de herdenkingstocht gaan organiserten.
Zoals elk jaar valt deze tocht op de tweede zondag van maart. Zouden de mensen de tocht vergeten zijn? Zou er nog wel animo zijn? Vele vragen vlogen over tafel.
Het zou dit jaar een heel bijzonder jaar worden. Dit jaar zou men ( de Stadt Rees ) een nieuw infobord onthullen en zou bij Empel de vredesboom vrijgegeven worden aan het publiek.
Vanuit Apeldoorn vertrokken we omstreeks 10.30 uur met twee personenauto’s. Normaliter zijn dat er 5 of 6, maar dit jaar hadden de anderen aangegeven op eigen gelegenheid rechtsreeks naar Rees te willen vertrekken. Daar zaten o.a. een gezin uit Hilversum en de locoburgermeester uit Apeldoorn de heer D. Cziesso, bij.
We zouden elkaar ontmoeten bij de Mac Donald of bij de Melatenweg.
Tegen 11.45 uur kwamen we pas aan bij de Mac Donald, dit omdat de A 50 er uit lag dit weekend.
Na de lekker bak koffie gingen we op weg naar de Melatenweg.
De herdenking zou aanvangen om 13.00 uur. Het weer zat mee. De vragen kregen een mooi antwoordt. Men was deze tocht absoluut niet vergeten. Het was erg druk. Er was zelfs een gezin uit Haarlem naar deze tocht gekomen.
.
Burgermeester C. Gerwers nam het woord. Hij hield een mooie toespraak.
.
Liebe Freundinnen und Freunde aus den Niederlanden, liebe Schülerinnen und Schüler, sehr geehrte Damen und Herren,
ich erinnere mich noch gut an die Begrüßung zum letzten Gedächtnisgang vor zwei Jahren. Es war genau hier an dieser Stelle. Ich erinnerte damals an den 16. Februar 1945. Jenem Tag, kurz vor dem Kriegsende, als die Stadt Rees bombardiert und fast vollständig zerstört wurde. 32 Reeserinnen und Reeser verloren ihr Leben und viele Menschen unserer Stadt verloren sämtliches Hab und Gut. Es war der schwärzeste Tag unserer fast 800 jährigen Stadtgeschichte und dieser Tag jährte sich vor zwei Jahren zum 75. Mal.
Wenige Tage nach dem Gedächtnisgang im Jahr 2020 wollten wir mit unseren niederländischen Freunden ein großes Projektwochenende in und um Rees veranstalten.
Das Projektwochenende wollten wir auch dazu nutzen, die deutsch-niederländische Freundschaft zu pflegen und zu vertiefen und uns über 75 Jahre Frieden in Europa zu freuen.
Obwohl vollständig und bis ins letzte Detail geplant, konnte das Projektwochenende aus bekannten Gründen nicht durchgeführt werden. Und so ist es schön und in diesen Zeiten umso wichtiger, dass es mal abgesehen von Online-Veranstaltungen und Besuchen in kleinerer Runde heute endlich wieder zu einem echten Zusammentreffen zwischen Deutschen und Niederländern kommen kann. Zwei Orte unseres heutigen Gedächtnisganges erinnern besonders daran, dass wir uns vor zwei Jahren intensive Gedanken zur deutsch-niederländischen Freundschaft gemacht haben:
Zunächst sehen Sie hinter mir die neugestaltete Gedenkstätte. Sie zeigt Bilder des niederländischen Zwangsarbeiters Anton Akkermann, die 2004 im Buch „De Sinterklaas Razzia van 1944“ erschienen sind.
Anton Akkermann war selbst im Arbeitslager Groin oder wie es die Niederländer bezeichnen, im „Kamp Rees“ interniert. Die Bilder zeigen die Erfahrungen des Niederländers im Kamp Rees und geben gleichermaßen ein Zeugnis darüber, wie sehr die Zwangsarbeiter hier gelitten haben.
Als Symbol der Gegenwart und der Hoffnung sind der Gedenkstätte zwei ineinandergreifende Hände hinzugefügt. Sie spiegeln das gute Verhältnis zwischen Niederländern und Deutschen wider. Der Gedächtnisgang von Rees nach Megchelen, das gemeinsame Gedenken in verschiedenen Veranstaltungen in Apeldoorn und in Rees sind eindrucksvolle und bereichernde Beispiele dafür, dass die ehemaligen Zwangsarbeiter uns Reesern wieder die Hand gereicht haben.
Leider wird bei dem diesjährigen Gedächtnisgang erstmals keiner der niederländischen Zwangsarbeiter mehr in unseren Reihen sein. Doch das Vermächtnis von Ap Gerritse, von dem wir im November 2021 Abschied nehmen mussten, sowie den bereits früher verstorbenen Jan de Louter und Johan van Essen, Frieden als höchstes Gut zu wahren, lebt in uns fort. Das unermessliche Leid, dass den niederländischen Zwangsarbeitern im Lager Groin angetan wurde, wird durch unsere gemeinsamen Aktionen in der Erinnerung der nachfolgenden Generationen wachgehalten.
Die beiden Hände sind daher auch Symbol für Versöhnung, Verständigung und Frieden und sollen auch auf unserer lokalen Ebene das gute Miteinander zwischen Niederländern und Deutschen zum Ausdruck bringen.
Eine weitere Neuerung erwartet uns gleich in Empel. Dort wurde von der Gemeente Apeldoorn und der Stadt Rees aus Anlass des 75. Jahrestages des Kriegsendes ein Friedensbaum gepflanzt. Ich lade Sie auf Ihrem Weg nach Megchelen herzlich dazu ein, an diesem Baum innezuhalten.
Sie haben an dem Friedensbaum die Möglichkeit, eine Blume niederzulegen, die von Schülerinnen und Schüler des Gymnasiums Aspel bereitgestellt werden. Vielleicht denken Sie dabei auch an die aktuellen Ereignisse in der Ukraine.
Noch vor wenigen Wochen hätten wir alle es nicht für möglich gehalten, dass in diesen Tagen mitten in Europa Städte bombardiert werden, Soldaten und Zivilisten, Kinder, Mütter, Väter, Großeltern vorsätzlich getötet und Menschen aus ihrer Heimat vertrieben werden. Wir fordern den Kriegsverbrecher Putin und seine Gefolgsleute auf, die kriegerischen Handlungen in der Ukraine sofort zu beenden und seine Truppen zurückzuziehen.
Der 12. Gedächtnisgang nach Megchelen ist heute auch ein Friedensgang. Ich freue mich sehr, dass auch heute so viele Bürgerinnen und Bürger diesen Weg der Zwangsarbeiter gehen. Denn es ist nun unsere Aufgabe, immer wieder an die schrecklichen Ereignisse im Kamp Rees zu erinnern und damit ein Zeichen der Versöhnung und des Friedens zu setzen.
Ich danke allen, die dazu ihren Beitrag leisten. Ich danke den Familien der ehemaligen Zwangsarbeiter, den Vertretern der Stichting Dwangarbeiders Apeldoorn, den Vertretern der Oudheitkundige Vereniging Gemeente Gendringen sowie den Verantwortlichen des Comités Leefbaarheid Megchelen.
Ich danke aber auch den zahlreichen Mitwirkenden in Rees. Zum wiederholten Male ist dies der Reeser Chor „Time Out“ unter der Leitung von Klaus Lohmann. Ich denke aber auch an die Mitglieder des Reeser Geschichtsvereins RESSA und an meine Kolleginnen und Kollegen im Kulturamt der Stadt Rees, die unter der Federführung von Tina Oostendorp erneut viel Zeit und Arbeit in die Planung und Organisation der Veranstaltung gesteckt haben.
Ich wünsche sehr, dass die kriegerischen Handlungen in der Ukraine ein schnelles Ende finden. Für den heutigen Tag wünsche ich allen einen guten Weg sowie einen guten Austausch bis nach Megchelen. Ich bitte jetzt Herrn Cziesso von der Gemeente Apeldoorn ans Mikrofon. Herzlichen Dank.
Zoals de heer C.Gerwers aangaf werd het woord doorgegeven aan de locoburgemeester van Apeldoorn, zijnde de heer D. Cziesso.
.
De heer Cziesso sprak de mensen in het Duits toe.
Ich weiss nicht, ob sie dass auch so fühlen. Aber heute fühlt es sich anders an als in anderen Jahren. Die Tragödie, die sich jetz in der Ukraine abspielt, lässt uns wieder einmal erkennen, wie wichtig Frieden ist. Dass Frieden nicht selbstverständlich ist und dass wirnicht naive sein solten, wenn es um unseren Frieden geht.
Mit den russischen Panzern buchstäblich in unserem Hinterhof konnen wir nicht oft genug über Frieden nachdenken.
In Empel steht ein Friedesbaum. Dieser Baum trägt zu der erkenntnis bei, dass wir immer nach Frieden und Freiheit streben müssen. Dieser baum zeigt auch, dass ehemalige Feinde tatschlich gutte Freunsde werden können. Das gibt Hoffnung. Auch fur die Zukunft.
In den Letzten Jahren war ich oft in der Stadt Rees. Als gebürtiger Deutscher finde ich es nach wie vor besonders, dass ich hier als einer der Bürgemeister van Apeldoorn unsere schöne Gemeinde vertreten kann.
Eis is schön zu sehen, wie tief die Freundschaftsbeziehung in all den jahren zwischen Apeldoorn und Rees gewachsen ist. Es zeigt, das Frieden letzlicht der einzige Weg für alle ist, frie und glüklich zu leben. Etwas, sa wir sich für alle wünschen.
Mit Blick auf den Krieg in de Ukraine denke ich auch an die Geschichten dierser Stadt. Nicht unbedingt die Gräueltaten, aber vor allem sas, was Rees getan hat, um wieder Verständnis zu erlangen. Die Erkenntnis, dass wir gemeinsam durchgehen müssen. Schön ist auch, dass sich ehemalige Zwangsarbeiter und Vewandte mit den Bewohnern von Rees angefreundet haben.
Es zeigt, dass, egal wie Schlimm die Vegangenheit war, wir auch wieder in Frieden leben können, weil wir erkennen, dass wir alle gleich sind und nach dem Gleichen streben : Frieden und Freiheit.
.
Nadat de heer Cziesso had gesproken zong het Reeser Chor „Time Out“ onder leiding van Klaus Lohmann enkele mooie liederen.
.
Daarna volgde de onthulling van het nieuwe infobord. De afbeeldingen komen uit het boek “de Sinterklaasrazzia” van Dick Verkijk. Het bord heeft een QR code. Na de onthulling ging men over tot de bloemlegging.
.
.
Vervolgens gingen de wandelaars opweg naar Megchelen.
Ze liepen de route die de oud dwagarbeiders in 1945 ook hebben gelopen.
.
Bij het Plaatsje Empel aangekomen stopten ze bij de vredesboom.
Deze zou in 2020 onthuld worden , maar Covid hield dat tegen.
.
Bij de boom stonden leerlingen klaar en gaven aan elke loper (-ster ) een tulp.
.
Op de grond achter de vredesboom lag de Oekrainse vlag.
.
Ook de niet wandelaars konden even bijkomen bij de boom. Links en rechts voor de boom staat een bank.
.
.
Naast de boom staat een vlaggemast. Daar zijn de vlaggen van Nederland en Duitsland verenigd met elkaar.
.
Deze boom en deze aaneen verbonden vlaggen geeft heel mooi de samenwerking tussen Duitsland en Nederland aan.
Na een korte pauze ging men op weg naar Megchelen. Daar werd men ontvangen in zaal ter Voert en omstreeks 16.00 uur ving de herdenking aan.
De herdenking werd geopend en geleid door de heer N. Snelting.
Sprekers waren o.a. de heer Otwin van Dijk, zijnde de burgemeester van de gemeente Oude IJsselstreek, de heer A.J.Disberg en de heer B. Schäeffer.
De heer van Dijk had een zeer mooie toespraak. Ook hij had het over de huidige situatie in de Wereld en dat vrijheid naast gezondheid een kostbaar goed is. ( indien deze toespraak voorhanden is zal deze op de site worden geplaatst ).
.
Na de heer van Dijk droegen leerlingen een gedicht voor.
.
Daarna kwam de heer A.J.Disberg.
.
Goedemiddag,
Het is fijn om elkaar na 2 jaar weer te zien.
We zijn vandaag weer bij elkaar gekomen om de gebeurtenissen rond om kamp Rees te herdenken. Zoals u wellicht heeft opgemerkt ontbreekt dit jaar een vaste gast, zijnde de heer Ap Gerritse. Hij is op 01 november 2021 overleden.
Op 17 februari 2021 is een andere oud dwangarbeider overleden, zijnde de heer Jacob Regts.
Ap Gerritse en Jacob Regts hebben het monument in Werth onthult.
Van alle oud dwangarbeiders die op 02-12-1944 in Apeldoorn zijn opgepakt, zijn er nu nog 2 in leven, zijnde de heer Ben Mulder, nu wonende in Roden en de heer Ben Tesink, nu wonende in Zwolle.
Op 2 december 1944 werden ongeveer 11.000 mannen in Apeldoorn opgepakt en er zo’n 4500 afgevoerd naar de IJssellinie. Ongeveer 850 van hen kwamen in kamp Rees terecht.
In dat kamp zaten vanaf 01-12-1944 tot 23-03-1945 zo’n 5000 mannen waaronder 3500 Nederlandse dwangarbeiders. De omstandigheden in dat Kamp waren bar en boos.
Vanaf januari 1945 probeerden velen van het Kamp Rees te ontvluchten. Daarbij werden ze geholpen door het plaatselijke verzet en de gehele bevolking van Megchelen. Ze werden hier opgevangen, verschoond, verpleegd en gevoed.
De vluchtenstroom van Kamp Rees naar Megchelen verliep via de wandelroute die we vandaag hebben gelopen.
Zoals u heeft kunnen zien staat er bij Empel-Rees een vredesboom.
Deze zou op 21 maart 2020 i.v.m. 75 jaar vrijheid onthuld worden, maar door de COVID kon dat niet doorgaan. De vredesboom is vandaag vrijgegeven aan het publiek.
Deze boom staat symbool voor de goede betrekkingen en de vriendschap tussen de oud dwangarbeiders en hun nabestaanden en de bevolking van de Stadt Rees. Deze vriendschap kwam niet maar zo tot stand. Alle partijen waren er zich van bewust dat men met elkaar moesten gaan praten.
Vanaf 2004 komen er mensen vanuit Rees naar de herdenking in Apeldoorn en vanaf 2005 komen wij Apeldoorners naar Rees om daar de herdenking op 09 november bij te wonen. Door de jaren heen groeiden we steeds dichter naar elkaar toe. Vijanden werden uiteindelijk vrienden.
Dit resulteerde er zelfs in dat op 30-11-2018 de Stadt Rees de erepenning van de gemeente Apeldoorn ontving.
En dat in 2020 een vredesboom werd geplant.
Voor deze boom staat een paaltje met een Bordje.
Daarop staat een tekst.
“Vrede ontstaat uit de diep gewortelde wens om in vrijheid met elkaar te kunnen leven”.
Vrede en vrijheid komen niet maar zo tot stand. Daar zal je echt iets voor moeten doen.
Als je nu de tv aanzet zie en hoor je dat er nog steeds mensen zijn die niet met elkaar kunnen of willen leven.
Er zijn ok nu weer honderdduizenden onschuldige mensen op de vlucht voor het geweld dat hen wordt aangedaan. Ze zijn allemaal op zoek naar een veilig heenkomen. Kijk naar Syrie en de Oekraine.
De samenwerking tussen de oud dwangarbeiders en nabestaanden en de mensen uit Rees en Megchelen, geeft aan dat alle partijen rekening met elkaar houden, respect voor elkaar hebben en samen in vrede en dus in vrijheid willen leven.
Het is daarom heel erg mooi dat we vanaf 2004 tot elkaar zijn gekomen.
Deze samenwerking heeft geresulteerd in een fijne onderlinge verstandhouding en samenwerking tussen de oud dwangarbeiders, de gemeenten Oude IJsselstreek en de gemeente Apeldoorn.
Door deze samenwerking zijn naast de al bestaande monumenten in Rees, Apeldoorn en Bienen, er vele nieuwe monumenten ontstaan.
Denk daarbij aan de straatnaam, de Hollaenderstraat in Apeldoorn.
Het nieuwe infobord in Rees welke vandaag is onthuld.
Het monument, de fluistersteen en het graf van Mies Neuhaus hier in Megchelen.
Het monument in Werth.
En natuurlijk de vredesboom in Empel Rees.
Ook is er een nieuw boek verschenen waarin verhalen staan over Kamp Rees en de hulpverlening en het verzet in de grensstreek.
Dat is het boek “Opdat wij niet vergeten.”
Daaraan hebben allerlei mensen en instanties uit zowel Nederland als uit Duitsland samengewerkt.
Door al deze zaken blijven we denken aan datgene wat er allemaal is gebeurd in de laatste maanden van de oorlog.
We dragen daarmee ons verleden over aan de jeugd.
Ik hoop dat we elkaar nog jaren mogen begroeten op de herdenkingen in zowel Duitsland als in Nederland.
Ik dank u.
Na de heer Disberg volgde de heer B. Schäeffer.
Hij las een brief voor van een jonge Nedertlandse dwangarbeider welke was gericht aan zijn moeder. Zij hoefde zich geen zorgen te maken stond er die brief. Hij is ongeveer een week na het schrijven van de brief overleden.
.
.
De herdenking werd afgesloten met de bloemlegging bij het monument in Megchelen.
.
.
De dag werd afgesloten door de drie burgemeesters, van de Stadt Rees, de gemeente Oude IJsselstreek en Apeldoorn. Zij schudden elkaar vriendelijk de hand.
.
.
We kijken terug op een bijzondere dag en hopen nog vele herdenkingen samen te mogen en kunnen meemaken.
Bij deze wordt u allen uitgenodigd voor de herdenking in Apeldoorn, deze vindt plaats op vrijdag 25 november 2022, aanvang 13.00 uur. De deuren van de Burgerzaal van het gemeentehuis te Apeldoorn ( Marktplein 1 ) gaan om 12.30 uur voor u open.
De foto’s zijn van J.Assink en/of A.J.Disberg.
Leave A Comment