Herdenking 02-12-2016 te Apeldoorn

Op 02-12-1944, precies 72 jaar geleden, werden in de vroege ochtend zo’n 11.000 mannen en jongens van straat geplukt of uit hun huis gehaald. De oudste was ongeveer 60 jaar en de jongste was slechts 15 jaar oud. Ze werden afgevoerd naar het marktplein. Daar vond een ruwe selectie plaats en zo’n 4500 mannen en jongens werden laat in de avond naar het NS station gedreven. Daar werden ze in gereedstaande treinen geschopt. Ze moesten naar de IJssellinie. De beide treinen werden rondom en bovenop door Duitse militairen bewaakt. De deuren werden van buitenaf afgesloten. De eerste trein werd in de ochtend van 03-12-1944 bij het plaatsje Werth, dat ligt vlakbij Bocholt, door geallieerde vliegtuigen beschoten. Men dacht te maken te hebben met een militair transport.  Hierbij vielen 29 doden en vele zwaar en licht gewonden. De reis werd vervolgd naar Zevenaar en Elten.  Op 05-12-1944 werden de ouderen van de jongeren gescheiden. Als je 40 jaar of jonger was, dan moest je naar Rees. In Rees stond een strafkamp, een z.g.n. Arbeidslager. Daar heerste strenge tucht en hadden de dwangarbeiders te maken met een slechte huisvesting en slecht eten en vooral met slaag. De bewakers sloegen er lustig op los. Zo’n 850 mannen die op 02-12-1994 in Apeldoorn waren opgepakt zijn in kamp Rees terecht gekomen. In totaal hebben daar zo’n 35oo Nederlandse dwangarbeiders verbleven. Waaronder ook velen uit Den Haag, Haarlem en Rotterdam. Het kamp heeft bestaan van 01-12-1944 tot 23-03-1945.   C.a. 350 tot 650 mannen hebben dit kamp niet overleefd.

Op 02-12-2016 waren er tijdens de herdenking nog diverse oud dwangarbeiders aanwezig.  Zijnde de heren J. de Louter, H.J. van Essen, A. Gerritse, B. Tesink, B.Mulder, J. Kempel en A. Buitenhuis.  De oudste was 90 jaar en de jongste 88 jaar.

De herdenking ving aan in de Burgerzaal van het gemeentehuis.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deze dag waren er zo’n 200 gasten. Daarnaast waren er nog zo’n 70 kinderen en de daarbij behorende leerkrachten van de Montessorieschool Passe Partout aanwezig.

De kinderen ontvingen de gasten , namen de jassen aan en namen de vele bloemstukken in ontvangst. De gasten werden getrakteerd op koffie, thee en cake ( van bakkerij Schreuder ) . Al gauw werden er oude herinneringen opgehaald. Vele bekenden kwamen elkaar weer tegen. Vele nieuwe gezichten werden verwelkomd en voorzien van informatie.

Om 13.00 uur ging men naar de Raadzaal. Daar werd de daadwerkelijke herdenking aangevangen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De voorzitter van de Stichting Dwangarbeiders Apeldoorn 1940-1945, de heer Disberg, verwelkomde alle gasten.

Hij stond in zijn toespraak stil bij het overlijden van de heer J. Hulzebos.

Jurry Hulzebos was een bijzondere man. Hij heeft o.a.  in de jaren 1985, 1990, 1995, 2000, 2005 en 2010 er voor gezorgd dat onze bevrijders ( de Canadezen ) werden ondergebracht. Hij was ook  medeoprichter van 48th Highlanders of Holland Pipes en Drums.  Hij is geboren in Groningen, maar voelde zich een echte Apeldoorner. De heer Hulzebos was vanaf 2004 een vaste gast op de herdenkingen.

Ook verwees de heer Disberg naar het feit dat wij vrijheid maar gewoon vinden, terwijl dit niet zo is.  Vrijheid is net als gezond zijn, een heel kostbaar goed.  Tevens moeten we open staan voor de gedachten en gewoonten van een ander. We leven nu in een multiculturele maatschappij. Hierdoor moeten we leren om te gaan met het feit dat iedereen anders kan zijn. Huidskleur, geslacht, geaardheid of religie moet niets uitmaken. Als we het ergens niet mee eens zijn, of als we iets niet begrijpen, mogen we vragen stellen en de andere daarop aanspreken.  Maar dit aanspreken moet altijd op een respectvolle manier gebeuren.  Door samen over de problemen te praten, kunnen we tot oplossingen komen. We moeten naar de mogelijkheden kijken en niet naar de onmogelijkheden. We moeten oppassen dat onze maatschappij niet gaat verharden.

Na zijn welkomstwoord werd over gegaan tot het aankondigen van de sprekers.

De sprekers deze middag waren, de locoburgemeester  van Apeldoorn, de heer D. Cziesso, Lukas Bergmann ( een inwoner van de Stadt Rees, lerares T. de Jonge van de Montessorieschool Passe Partout, de burgemeester van de Stadt Rees, de heer C. Gerwers en de heer J. Teeuwisse van de Oorlogsgravenstichting.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De heer Cziesso gaf aan dat hij blij was dat er bij deze herdenking weer zovelen uit Rees en uit de grensstreek aanwezig waren. Hij gaf aan dat het blijven herdenken een goede zaak is.  Men staat dan stil bij het verleden en gedenkt dan de slachtoffers die tijdens een oorlog zijn gevallen.

De heer Bergmann gaf aan dat hij zowel wiskunde als geschiedenis studeerde. Hij had een studieopdracht gemaakt over de Tweede Wereldoorlog. Hij had geschreven over de gebeurtenissen in de oorlog in zijn directe omgeving. Hij kwam daarbij uit op de verschrikkingen van Kamp Rees. Hij had daarbij verhalen verzameld uit de eerste hand, zo had hij met enkele oud dwangarbeiders gesproken, waaronder de heer J. de Louter. Ook had hij met de bevolking in Rees gesproken. Het viel hem op dat er heden ten dage er een vriendschap was ontstaan tussen de oud dwangarbeiders en de bevolking van Rees. Daar was hij heel dankbaar voor.

Mevrouw T. de Jonge gaf aan dat zij de weken voorafgaande aan de herdenking op school het over vrede en gelijkheid had gehad. Ze was blij dat alle kinderen het woord vrede op de juiste wijze hanteerden. De kinderen vonden ruzie maken als iets raars en slechts. De kinderen gaven ook aan dat zij met iedereen om konden gaan.  Ze keken daarbij niet naar de huidskleur of het geloof.  De ander werd geaccepteerd zoals hij of zij is.

De heer Gerwers gaf aan dat er heden ten dage overal in de Wereld nog steeds oorlog is. Vele mensen moeten nog vluchten. Velen zijn nog op zoek naar veiligheid en geborgenheid. Hij gaf aan dat er een mooie vriendschap is ontstaan tussen de bevolking van Stadt Rees en de bevolking van de gemeente Apeldoorn en de gemeente Oude IJsselstreek, waaronder o.a. de plaatsen Megchelen en Gendringen vallen. Het meest trots was hij op het feit dat er elk jaar weer vele oud dwangarbeiders en hun nabestaanden naar de herdenking in Rees komen. ( De toespraak van de heer Gerwers wordt in een ander bericht weergegeven.)

De heer Teeuwisse gaf in zijn toespraak aan hoe de oorlogsgravenstichting was ontstaan en hoe deze werkt.

Zo verwees hij o.a. naar het registreren en het herbegraven van de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en de latere oorlogen, waarbij vele Nederlandse slachtoffers zijn gevallen.

Hij had het o.a. over de overplaatsing van de heer Kempel, van het Heidehof te Apeldoorn naar het ereveld te Loenen.

Ook deelde hij mede dat de oorlogsgravenstichting momenteel samen met de Stichting Dwangarbeiders Apeldoorn 1940-1945 bezig is met het opzetten van een tentoonstelling over dwangarbeid. Deze zal in de maand december 2016 in het ereveld te Loenen gerealiseerd worden.

 

Tussen alle sprekers door droegen twee leerlingen een zelfgemaakt gedicht voor en werd er een lied gezongen. Zijnde ; “Mag ik dan bij jou.” van Claudia de Breij.

 

 

 

 

 

 

Werken, zwoegen, weinig eten.

Opgesloten in het zwart.

Weg wil ik, naar kleur en lach.

In gedachten teken ik, teken ik m’n dromen.

En voor wie ze niet kan zien,

Vertel ik het verhaal

van vrijheid

elke dag.

Tonke

 

Oorlog,

een donkere oorlog.
Donkere nachten

maar ook donkere dagen.
Tot dat er na vijf jaar oorlog

een lichtje ging branden
Een lichtje voor vrijheid

dat er voor zorgde

dat mensen vrij waren en zijn
Wij branden een lichtje om het te herdenken.

Noa

 

 

 

 

 

 

Nadat alle sprekers hun verhaal hadden voorgedragen en alle kinderen hun gedichten en hun lied ten gehore hadden gebracht werd de herdenking in de Raadzaal afgesloten en ging men naar het monument “de dwangarbeider” om daar de herdenking voort te zetten.

Bij het monument “de dwangarbeider” kwam Tijs naar voren en droeg zijn gedicht voor.

 

Ik denk aan vroeger.

Toen er oorlog was.

Ik denk aan vandaag.

Nu er oorlog is in de landen om ons heen.

Ik denk aan later.

Zou er dan oorlog zijn?

Ik droom over vroeger.

Over de verhalen van toen.

Ik droom over vandaag.

De oorlogen om ons heen.

Ik droom over later.

Zou er dan overal vrede zijn?

Tijs

 

Na Tijs kwam de heer A.R de Boer van de KMAR,  hij speelde het Nederlands Taptoe signaal, gevolgd door een minuut stilte,  het signaal voorwaarts en het Wilhelmus.  

Het geheel werd afgesloten door de bloemlegging door de diverse instanties, instellingen en personen.

De leerlingen van de school sloten de bloemlegging af.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nadat de laatste bloemen werden neergelegd door de leerlingen, werd de herdenking officieel afgesloten en gingen alle gasten naar de Burgerzaal. Daar wachtte hen nog een verrassing.

Zie daarvoor het bericht getiteld ;  “3 op een rij en onverwachts kwam er een 4e bij”.